پیامبر(ص): معاویه در تابوتی قفل شده در جهنم است [مصادر اهل سنت]

پیامبر(ص): معاویه در تابوتی قفل شده در جهنم است [مصادر اهل سنت]

معاویة بن ابی سفیان از خبیث ترین شخصیت های تاریخ اسلام است که مطاعن وی هم در کتب شیعیان و هم در کتب اهل سنت به وفور یافت می شود، در این مطلب یکی دیگر از مطاعن معاویه را به نمایش می گذاریم

بلاذری (عالم مشهور اهل سنت) در کتاب "انساب الاشراف" می نویسد:

حدثنی خلف بن هشام البزاز حدثنا أبو عوانة عن الأعمش عن سالم بن أبی الجعد قال، قال رسول الله صلى الله علیه وسلم : معاویة فی تابوت مقفل علیه فی جهنم

رسول خدا(ص) فرمودند: معاویه در تابوتی قفل شده در جهنم است

انساب الاشراف.ج5 ص136.ط دار الفکر

بررسی سند روایت:

خلف بن هاشم بن ثعلب

وی از راویان صحیح مسلم و سنن ابی داود است، ابن حجر عسقلانی در مورد وی می نویسد:

خلف بن هاشم بن ثعلب...ثقة

تقریب التهذیب.ص194.ط دار الرشید

همچنین مزی در "تهذیب الکمال" از قول نسائی و دارقطنی می نویسد:

وَقَال النَّسَائی: بغدادی ثقة. وَقَال الدار قطنی : کان عابدا فاضلا

تهذیب الکمال فی اسماء الرجال.ج8 ص302.ط موسسة الرسالة

ابن جوزی نیز می نویسد:

خلف بن هشام بن ثعلب ویقال خلف بن هشام بن طالب بن غراب أبو محمد البزار المقرىء ... وکان ثقة فاضلا عابدا

المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم.ج11 ص145.ط دار صادر

ابن مفلح نیز می نویسد:

وقال یحیى بن معین أنه الصدوق الثقة وقال الدارقطنى کان عابدا فاضلا

المقصد الارشد فی ذکر اصحاب الامام احمد.ج1 ص378.ط مکتبة الرشد

وضاح بن عبدالله

وی از روات صحاح سته می باشد، شمس الدین ذهبی در مورد وی می نویسد:

وضاح بن عبد الله الحافظ ...ثقة متقن

الکاشف فی معرفة من له روایة فی الکتب الستة.ج2 ص349.ط دار القبلة للثقافة_موسسة علوم القرآن

و در کتاب "المغنی فی الضعفاء" می نویسد:

وضاح بن عبد الله أبو عوانة ثقة حجة

المغنی فی الضعفاء.ج2 ص720.تحقیق: الدکتور نور الدین عتر

ابن حجر عسقلانی نیز می نویسد:

ع الستة الوضاح بن عبد الله الیشکری. وقال أبو زرعة ثقة. وقال بن سعد کان ثقةصدوقا

تهذیب التهذیب.ج11 ص103.ط دار الفکر

مزی نیز در "تهذیب الکمال چنین می نویسد:

قال أبو حاتم الرازی: سمعت هشام بن عُبَید الله الرازی یقول : سألت ابن المبارک: من أروى الناس وأحسن الناس حدیثًا

ابو حاتم رازی گفته است: از هشام بن عبید رازی شنیدم که می گفت: از ابن المبارک سوال کردم [پاسخ داد] : وی از کسانی بود که بسیار روایت نقل می کرد و از نیکو ترین محدثان بود

تهذیب الکمال فی اسماء الرجال.ج30 ص445.ط موسسة الرسالة

سلیمان بن مهران (اعمش)

وی از روات صحاح سته می باشد، عجلی در ترجمه وی می نویسد:

سلیمان بن مهران الأعمش یکنى أبا محمد ثقة کوفی وکان محدث أهل الکوفة فی زمانه

معرفة الثقات من رجال اهل العلم والحدیث و من الضعفاء و ذکر مذاهبهم و اخبارهم.ج1 ص432.ط المکتبة الدار

ابن ابی حاتم نیز از قول یحیی بن معین می نویسد:

عن یحیى بن معین انه قال سلیمان بن مهران الأعمش ثقة

الجرح و التعدیل.ج4 ص146.ط دار احیاء التراث العربی

ابن حجر عسقلانی نیز می نویسد:

سلیمان بن مهران الأسدی الکاهلی أبو محمد الکوفی الأعمش ثقة حافظ

تقریب التهذیب.ص254.ط دار الرشید

همچنین در کتاب "لسان المیزان" می نویسد:

سلیمان بن مهران الأسدی الکاهلی مولاهم أبو محمد الکوفی الأعمش أحد الاعلام الحفاظ والقراء

لسان المیزان.ج7 ص238.ط موسسة الاعلمی للمطبوعات

شمس الدین ذهبی در مورد وی می نویسد:

سلیمان بن مهران الحافظ أبو محمد الکاهلی الأعمش أحد الأعلام

الکاشف فی معرفة من له روایة فی الکتب الستة.ج1 ص464.ط دار القبلة للثقافة_موسسة علوم القرآن

و در "تذکرة الحفاظ" می نویسد:

ع الأعمش الحافظ الثقة شیخ الإسلام أبو محمد سلیمان بن مهران الأسدی الکاهلی

تذکرة الحفاظ.ج1 ص154.ط دار الکتب العلمیة

همچنین در کتاب "المغنی" می نویسد:

ع سلیمان بن مهران الأعمش ثقة جبل

المغنی فی الضعفاء.ج1 ص283.تحقیق: الدکتور نور الدین عتر

ابن خلکان در مورد وی می نویسد:

أبو محمد سلیمان بن مهران مولى بنی کاهل من ولد أسد المعروف بالأعمش الکوفی الإمام المشهور کان ثقة عالما فاضلا

وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان.ج2 ص400.ط دار الثقافة

ابی الفرج نیز در مورد او می نویسد:

سلیمان بن مهران الأعمش الأسدى یکنى أبا محمد مولى لبنى کاهل عن عیسى بن یونس قال ما رأینا فی زماننا مثل الأعمش. إبراهیم بن عرعرة قال سمعت یحیى القطان إذا ذکر الأعمش قال کان من النساک وکان محافظا على الصلاة فی الجماعة وعلى الصف الأول قال یحیى وهو علامة الإسلام

کنیه او ابا محمد آزاد شده بنی کاهل بود و از عیسی بن یونس نقل است که گفت: در زمان ما کسی را مانند اعمش ندیدیم. ابراهیم بن عرعره می گوید: از یحیی بن قطان شنیدم  هنگامی که نزد او از اعمش یاد شد و نامش به میان آمد، گفت: او فردی پرهیزکار و از کسانی بود که بر نماز جماعت و صف اول نماز محافظت داشت و یحیی گفت: او علامه اسلام بود

صفة الصفوة.ج3 ص117.ط دار المعرفة

سالم بن رافع

او تابعی و از روات صحاح سته می باشد، ذهبی در مورد او می نویسد:

سالم بن أبی الجعد الأشجعی مولاهم الکوفی عن عمر وعائشة وهو مرسل وعن بن عمر وابن عباس وعنه منصور والأعمش توفی سنة مائة ثقة ع

سالم بن ابی الجعد الاشجعی غلام اشجعی، از اهالی کوفه و روایات او از عمر و عایشه مرسل بوده و از و ابن عمر و ابن عباس روایت دارد و منصور و اعمش نیز از او روایت نقل کرده اند. وی در سال 100 از دنیا رفت. او فردی مورد اعتماد و از راویان صحاح سته (کتب شش گانه حدیث اهل سنت) بود

الکاشف فی معرفة من له روایة فی الکتب الستة.ج1 ص422.ط دار القبلة للثقافة_موسسة علوم القرآن

همچنین در کتاب "سیر اعلام النبلاء" می نویسد:

سالم بن أبی الجعد الأشجعی الغطفانی مولاهم الکوفی الفقیه أحد الثقات

سیر اعلام النبلاء.ج5 ص108.ط موسسة الرسالة

ابن کثیر نیز می نویسد:

(سالم بن أبی الجعد الأشجعی) مولاهم الکوفی أخو زیاد وعبد الله وعبید الله وعمران ومسلم وهو تابعی جلیل روى عن ثوبان وجابر وعبد الله بن عمر وعبد الله بن عمرو والنعمان ابن بشیر وغیرهم وعنه قتادة والأعمش وآخرون وکان ثقة نبیلا جلیلا

سالم بن ابی الجعد الاشجعی غلام اشجعی، از اهالی کوفه برادر زیاد و عبدالله و عبیدالله و عمران و مسلم، او تابعی و با جلالت بود. از ثوبان و جابر و عبدالله بن عمر و عبدالله بن عمرو و نعمان بن بشیر و غیر او روایت نقل کرده است و از شاگردان او قتاده و اعمش و دیگران می باشند و او فردی مورد اعتماد و با فضیلت و با جلالت بود

البدایة و النهایة.ج9 ص190.ط مکتبة المعارف

ابن حجر نیز در مورد او می نویسد:

سالم بن أبی الجعد أحد ثقات التابعین

الاصابة فی تمییز الصحابة.ج3 ص274.ط دار الجیل

همچنین می نویسد:

سالم بن أبی الجعد رافع الغطفانی الأشجعی مولاهم الکوفی ثقة

تقریب التهذیب.ص226.ط دار الرشید

و می نویسد:

ع الستة سالم بن أبی الجعد رافع الأشجعی ...قال بن معین وأبو زرعة والنسائی ثقة... وکذا قال بن حبان فی الثقات وقال بن سعد کان ثقة کثیر الحدیث

تهذیب التهذیب.ج3 ص373.ط دار الفکر

عجلی نیز می نویسد:

سالم بن أبی الجعد الغطفانی کوفى تابعی ثقة

معرفة الثقات من رجال اهل العلم والحدیث ومن الضعفاء وذکر مذاهبهم واخبارهم.ج1 ص382.ط المکتبة الدار

حجیت نقل تابعی از پیامبر(ص) از دیدگاه علمای اهل سنت

ابن بهادر از قاضی ابوبکر چنین نقل می کند:

لکن قال القاضی أبو بکر فی التقریب الجمهور على قبول المرسل ووجوب العمل به إذا کان المرسل ثقة عدلا وهو قول مالک وأهل المدینة وأبی حنیفة وأهل العراق

قاضی ابوبکر در تقریب گفته است: جمهور علما (اکثر علما) قول مرسل را قبول دارند و وقتی فردی که روایت مرسل نقل می کند، شخصی مورد وثوق و عادل باشد، اکثریت علما عمل به آن روایت را واجب می دانند. این قول مالک و علمای مدینه و ابوحنیفه و علمای عراق است

النکت علی مقدمة ابن الصلاح.ج1 ص491.ط اضواء السلف

ملا علی قاری نیز در این مورد می نویسد:

وأیضاً مراسیل الصحابة معتبرة إجماعاً بخلاف مرسل التابعی فإنه حجة عند الجمهور خلافاً للشافعی . ولا بد فی کونه حجة أقله أن یکون إسناده حسناً

بنابر اجماع علما، روایات مرسل صحابه حجت است بر خلاف مرسل تابعی، چرا که مرسلات تابعین نزد جمهور [علماء] بجز شافعی، مورد قبول است. و حداقل چیزی که می تواند پیرامون حجت بودن [مرسلات تابعین] بیان کرد، این است سند چنین روایتی، حسن [یکی از اقسام حدیث معتبر] می شود

مرقاة المفاتیح شرح مشکاة المصابیح.ج6 ص134.ط دار الکتب العلمیة

و در جای دیگر می نویسد:

مرسل التابعی حجة عند الجمهور

مرسل تابعی نزد جمهور (علمای اهل سنت) حجت است

مرقاة المفاتیح شرح مشکاة المصابیح.ج9 ص434.ط دار الکتب العلمیة

وی همچنین بعد از اشاره به قبول اجماعی مرسلات صحابه، در مورد مرسلات تابعین نیز چنین می نویسد:

إذ مراسیل الصحابة حجة مقبولة اتفاقاً بخلاف مراسیل التابعین فإنها معتبرة عند الجمهور

مرسلات صحابه اجماعا حجت و قابل قبول بوده بر خلاف مرسلات تابعین که نزد جمهور معتبر است

مرقاة المفاتیح شرح مشکاة المصابیح.ج8 ص368.ط دار الکتب العلمیة

سرخسی از علمای حنفی مذهب اهل سنت در مورد حجت مرسلات قرن دوم و سوم یعنی قرن تابعین و تبع تابعین چنین می نویسد:

فأما مراسیل القرن الثانی والثالث حجة فی قول علمائنا رحمهم الله

و اما مرسلات قرن دوم و سوم (یعنی مرسلات تابعین و تابعین تابعین) در کلام علمای ما حجت [و قابل استدلال] است

اصول السرخسی.ج1 ص360.ط دار المعرفة

ابو سعید علائی نیز ضمن نقل نظرات مختلف علمای اهل سنت در بحث قبول مرسلات تابعین چنین می نویسد:

أما القائلون بقبول مراسیل التابعین وأتباعهم دون أهل القرن الرابع وهو ما حکاه جماعة من الأصولیین عن عیسى بن أبان ولم یحکه أبو بکر الرازی إلا عن بعض شیوخهم والذی حکاه عن ابن أبان أنه قال من أرسل من أهل زماننا حدیثا عن النبی صلى الله علیه وسلم فإن کان من أئمة الدین وقد نقله عن أهل العلم فإن مرسله مقبول کما یقبل مسنده

و اما کسانی که قائل به قبول قول مرسلات تابعین و تابعین تابعین قبل از قرن چهارم هستند، آن چیزی است که عده ای از علمای علم اصول به نقل از عیسی بن ابان و ابوبکر رازی نیز (همین کلام را) از بعضی از اساتید آنان نقل کرده اند که اگر کسی در زمان ما حدیثی از پیامبر(ص) نقل کند و از ائمه دین باشد و نقلش از اهل علم باشد، حدیث مرسلش مانند حدیث مسندش قبول است

جامع التحصیل فی احکام المراسیل.ص83.ط عالم الکتب

مولوی محمد عمر سربازی از علمای بزرگ معاصر منطقه بلوچستان نیز در باب حجیت قول مرسل چنین می نویسد:

بیان حجیة المرسل. در موضوع انکار حجیة المرسل از ائمه اربعه فقط امام شافعی رحمه الله منفرد است واز امام احمد رحمه الله نیز اگر چه قول انکار موجود است اما قول راجحش حجیت مرسل است. ابوداود از ابن جریر نقل کرده اند: قبل از امام شافعی، سلف، بر حجیت مرسل اجماع داشته اند

فتاوای منبع العلوم کوه ون.ج5 ص33. مدرسه دینی منبع العلوم کوه ون، سرباز، چاپ اول، زمستان 1384

"بنابراین با اینکه این روایت مرسل است اما از نظر علمای اهل سنت، معتبر است"