سیری اجمالی بر جنگ جمل [مصادر اهل سنت]
سیری اجمالی بر جنگ جمل [مصادر اهل سنت]
یکی از مسائل پر حاشیه ای که در تاریخ اسلام اتفاق افتاده جنگ جمل است، جنگی که طرفین آن خلیفه رسول خدا(ص) یعنی امیرالمومنین علیه السلام و طرف دیگر همسر رسول خدا(ص) عایشه قرار داشت. سخن در این باب بسیار است ولیکن ما در این مطلب به چند نکته مهم اشاره می کنیم
دستور رسول خدا(ص) به محاربه با ناکثین و قاسطین و مارقین
ابوبکر البزار در مسندش می نویسد:
حدثنا عباد بن یعقوب قال نا الربیع بن سعید قال نا سعید بن عبید عن علی بن ربیعة عن علی قال عهد إلیّ رسول الله صلى الله علیه وسلم فی قتال الناکثین والقاسطین والمارقین
علی علیه السلام فرمود: رسول خدا(ص) از من برای جنگ با ناکثین و قاسطین و مارقین پیمان گرفت
مسند البزار.ج3 ص26.ط مکتبة العلوم والحکم
هیثمی بعد از نقل روایت می نویسد:
رَوَاهُ الْبَزَّارُ، وَالطَّبَرَانِیُّ فِی الْأَوْسَطِ، وَأَحَدُ إِسْنَادَیِ الْبَزَّارِ رِجَالُهُ رِجَالُ الصَّحِیحِ غَیْرَ الرَّبِیعِ بْنِ سَعِیدٍ، وَوَثَّقَهُ ابْنُ حِبَّانَ
این روایت را بزار و طبرانى نقل کرده اند، که رجال سند بکى از نقلهاى بزار، راویان صحیح بخارى هستند غیر از ربیع بن سعید که ابن حبان او را نیز توثیق کرده است
مجمع الزوائد و منبع الفوائد.ج7 ص342.ط دار الکتب العلمیة
امیرالمومنین علیه السلام نجنگیدن با آن ها را کفر می دانست
ابن عبدالبر قرطبی نیز می نویسد:
ولهذه الأخبار طرق صحاح قد ذکرناها فِی موضعها. وروى من حدیث علی، ومن حدیث ابْن مَسْعُود، ومن حدیث أَبِی أَیُّوب الأَنْصَارِیّ أَنَّهُ أمر بقتال الناکثین والقاسطین والمارقین. وروى عَنْهُ أَنَّهُ قَالَ: مَا وجدت إلا القتال أو الکفر بما أنزل الله، یَعْنِی- والله أعلم- قوله تعالى:وَجاهِدُوا فی الله حَقَّ جِهادِهِ
و براى این احادیث طرق و سندهاى صحیح است که ما در جاى خود آن را آوردیم واز حدیث على علیه السلام و از حدیث ابن مسعود و از حدیث ابو ایوب انصاری، روایت شده است: که آن حضرت مامور شده است به جنگ نمودن با ناکثین و قاسطین و مارقین. و از آن حضرت نقل شده است که فرمود: من بین جنگ با آن‌ها و کفر به آن چه که خداوند نازل کرده، مخیر بودم. منظور آن حضرت این آیه قرآن بود که «در راه خداوند آن گونه که شایسته است، جهاد کنید»
الاستیعاب فی معرفة الاصحاب.ج3 ص1117.ط دار الجیل
البانی وهابی نیز در مورد خروج عایشه می نویسد:
ولا نشک أن خروج أم المؤمنین کان خطأ من أصله ولذلک همت بالرجوع حین علمت بتحقق نبؤة النبی صلى الله علیه وسلم عند الحوأب، ولکن الزبیر رضی الله عنه أقنعها بترک الرجوع بقوله " عسى الله أن یصلح بک بین الناس " ولا نشک أنه کان مخطئا فی ذلک أیضا.والعقل یقطع بأنه لا مناص من القول بتخطئة إحدى الطائفتین المتقاتلتین اللتین وقع فیهما مئات القتلى ولا شک أن عائشة رضی الله عنها المخطئة لأسباب کثیرة وأدلة واضحة، ومنها ندمها على خروجها، وذلک هو اللائق بفضلها وکمالها،وذلک مما یدل على أن خطأها من الخطأ المغفور بل المأجور
ما هیچ شکی نداریم که خروج ام المومنین "عایشه" از اساس و بنیان، غلط بوده و برای همین نیز وقتی عایشه تحقق خبر رسول خدا(ص) در منطقه حواب را فهمید، تصمیم به رجوع و برگشتن گرفت. ولی زبیر با این جمله که "شاید خداوند بخواهد بواسطه تو، میان مردم صلح برقرار نماید " او را قانع کرد که برنگردد" ، و ما نیز هیچ شکی نداریم که او (زبیر) نیز در این امر خطا نموده است. عقلا هیچ چاره ای نداریم که بگوییم یکی از دو گروهی که با هم مقاتله کرده و در این میان صدها نفر کشته شده اند اشتباه کرده است و بی شک، عایشه خطا کار است به دلایل زیاد و واضح همانند پشیمانی وی از خروجش! و این عمل نیز شایسته فضل و کمال وی می باشد و نشان می دهد که خطای وی از نوع خطاهای بخشیده شده بلکه ماجور می باشد
سلسة الاحادیث الصحیحة.ج1 ص854.ط مکتبة المعارف
تحلیل البانی وهابی هم بسیار جالب و قابل توجه است، گروهی که پیامبر(ص) دستور به قتال آنان داده را ماجور می داند، این که عایشه بعد از جنگ جمل توبه کرده از سجده اش بعد از شنیدن شهادت امیرالمومنین علیه السلام و سکوت در برابر دشنام گویی به آن حضرت، و اجازه ندادن به دفن امام مجتبی علیه السلام در جوار پیامبر(ص) برای هر صاحب عقلی واضح و روشن است
سوال ما از علمای اهل سنت و وهابی:
اگر شما در زمان خلافت امام امیرالمومنین علیه السلام در حرب جمل حضور داشتید، در سمت امیرالمومنین علیه السلام قرار می گرفتید برای قتال با عایشه! یا در سمت عایشه قرار می گرفتید برای قتال با امیرالمومنین علیه السلام؟؟؟
