آیا از اهل بیت دستوری رسیده که برایشان عزاداری کنید؟

آیا از اهل بیت دستوری رسیده که برایشان عزاداری کنید؟

 

یکی از شبهاتی که مخالفین شیعه عموما مطرح میکنند، بحث عزاداری برای اهل بیت علیهم السلام است، وهابیون ادعا میکنند که عزاداری ساخته و پرداخته خود شیعیان است و اهل بیت علیهم السلام هیچ دستوری بر عزاداری نداده اند،

 

اما جواب

 

ثقة الاسلام کلینی رضوان الله علیه و شیخ طوسی رحمه الله با سند معتبر نقل می کنند:

 

 عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ لِی أَبِی یَا جَعْفَرُ أَوْقِفْ لِی مِنْ مَالِی کَذَا وَ کَذَا لِنَوَادِبَ تَنْدُبُنِی عَشْرَ سِنِینَ بِمِنًى أَیَّامَ مِنًى

 

یونس بن یعقوب از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند که آن حضرت فرمود: پدرم به من فرمود: ای جعفر! از مال من فلان مبلغ را وقف کن تا نوحه ‏سرایان در ایام حج در منى به مدت ده سال برایم نوحه ‏سرائى کنند

 

الکافی.ج5 ص117.ط دارالکتب الاسلامیة

تهذیب الاحکام.ج6 ص358.ط دارالکتب الاسلامیة

 

تصحیح روایت توسط علمای شیعه

 

علامه حلی:

 

روى الشیخ فی الصحیح عن یونس بن یعقوب عن أبی عبد الله علیه السلام قال قال لی أبی عبد الله صلى الله علیه وآله یا جعفر أوقف لی من مالی کذا وکذا النواد ب یندبنی عشر سنین معنى أیام لنا

 

شیخ در روایت صحیح از یونس بن یعقوب از امام صادق علیه السلام نقل کرده که ایشان فرمودند: پدرم به من فرمود: ای ابو جعفر! از مال من فلان مبلغ را وقف کن تا نوحه ‏سرایان در ایام حج در منى به مدت ده سال برایم نوحه‏سرائى کنند

 

منتهی المطلب فی تحقیق المذهب.ج2 ص1012.ط مجمع البحوث الاسلامیة

 

علامه محمدتقی مجلسی(والد صاحب بحار):

 

روى الشیخان فی الموثق کالصحیح، عن یونس بن یعقوب، عن أبی عبد الله علیه السلام قال: قال لی أبی: یا جعفر أوقف‏ لی‏ من‏ مالی‏ کذا و کذا، لنوادب تندبنی عشر سنین بمنى أیام منى

 

شیخان (کلینی و شیخ طوس) درروایت موثق که (از نظر اعتبار) همانند صحیح است، از یونس بن یعقوب از امام صادق علیه السلام روایت کرده اند

 

روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه.ج6 ص423.ط قم

 

علامه مجلسی(صاحب بحار):

 

الحدیث السادس و الأربعون و المائة: موثق

 

ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار.ج10 ص336.ط قم

 

باب کسب النائحة الحدیث الأول‏: موثق

 

مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول.ج19 ص75.ط دارالکتب الاسلامیة

 

محقق بحرانی:

 

وأما الأخبار فمنها ما دل على الجواز ومن ذلک ما رواه فی الکافی فی الصحیح عن یونس بن یعقوب عن الصادق ( علیه السلام ) قال : قال لی أبی یا جعفر أوقف لی من مالی کذا لنوادب تندبنی عشر سنین بمنى أیام منى

 

برخی از روایات دلالت بر جواز نوحه خوانی می‌کند و از جمله آن، روایتی است که در کافی با سند صحیح از یونس بن یعقوب از امام صادق علیه السلام نقل شد که آن حضرت فرمود: پدرم فرمود: ای جعفر ...

 

الحدائق الناظرة فی احکام العترة الطاهرة.ج4 ص165.ط موسسة النشر الاسلامی

 

و در ج18 ص136 مینویسد:

 

ومنها : ما رواه فی الکافی والتهذیب فی الموثق عن یونس بن یعقوب ، عن الصادق علیه السلام ، قال : قال لی أبی : یا جعفر ، أوقف لی من مالی کذا وکذا...

 

صاحب جواهر:

 

وعن الصادق ( علیه السلام ) فی الصحیح أنه قال أبی : یا جعفر أوقف لی من مالی کذا وکذا لنوادب تندبنی عشر سنین بمنى أیام منى

 

جواهر الکلام.ج4 ص366.ط دار احیاء التراث العربی

 

هزینه تعیین شده برای عزاداری امام باقر علیه السلام(800درهم معادل با 80دینار طلا)

 

ثقة الاسلام کلینی نقل میکند:

 

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ حَرِیزٍ أَوْ غَیْرِهِ قَالَ أَوْصَى أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام بِثَمَانِمِائَةِ دِرْهَمٍ لِمَأْتَمِهِ وَ کَانَ یَرَى ذَلِکَ مِنَ السُّنَّةِ لِأَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه وآله قَالَ اتَّخِذُوا لآِلِ جَعْفَرٍ طَعَاماً فَقَدْ شُغِلُوا

 

از حریز و غیر او نقل شده که امام باقر علیه السلام 800 درهم برای برپایی عزاداریشان وصیت کردند و عقیده داشتند که این کار سنت است، زیرا رسول خدا(ص) فرمود: برای خانواده جعفر طیار (وقتی ایشان شهید شده بود) غذا آماده کنید چرا که ‌آنها مشغول عزاداری هستند

 

الکافی.ج3 ص217.ط دارالکتب الاسلامیة

 

علامه مجلسی بعد از نقل روایت میفرماید:

 

و یدل على استحبابه، و الظاهر اختصاص ذلک بالأئمة صلوات الله علیهم لوجوه کثیرة (منها) أن لا ینسى المؤمنون إمامهم و یبکوا علیهم لیحصل لهم الأجر العظیم و یسهل علیهم موت الأقارب، و یذکر ظلم المتسمین بالخلافة علیهم، و یظهر کفر من یرضى بفعالهم و غیرها مما لا یحصى

 

این روایت بر مستحب بودن عزاداری و نوحه خوانی دلالت دارد و به دلائل فراوان ، این نوحه خوانی اختصاص به ائمه طاهرین علیهم السلام دارد. از جمله:

1ـ مؤمنان، امام شان را فراموش نکنند و برای آنها گریه کنند تا پاداش بزرگی برایشان حاصل شود و مردن نزدیکانشان برایشان آسان شود.

2ـ ظلمهای کسانی‌که خلافت را از اهل بیت علیهم السلام غصب کردند، یاد آوری شود.

3ـ کفر کسانی که از کارهای آن ظالمان خشنودند، آشکار گردد.

و دلیل های دیگر که قابل شمارش نیست

 

روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه.ج6 ص423. ط قم

 

علامه مجلسی نیز می نویسد:

 

و قال الوالد العلامة قدس سره: لعل ذلک لإبقاء المحبة فی قلوبهم و بغض من قتلهم، فإنهما من أصل الإیمان، بخلاف غیرهم کما تقدم

 

پدرم علامه فرموده است: این دستور امام چه بسا برای بقاء محبت در دل محبان اهل بیت علیهم السلام و تنفر از قاتلان آنها است، زیرا حب و بغض اساس ایمان است. به خلاف حب و بغض برای غیر اهل بیت علیهم السلام

 

ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار.ج10 ص336.ط قم

 

و در مرآة العقول ج19 ص76 می فرماید:

 

و یدل على رجحان الندبة علیهم و إقامة مأتم لهم، لما فیه من تشیید حبهم و بغض ظالمیهم فی القلوب، و هما العمدة فی الإیمان، و الظاهر اختصاصه بهم علیهم السلام لما ذکرنا

 

این روایت بر ترجیح «نوحه سرایی» بر ائمه و اقامه عزاداری برای آنان دلالت دارد، زیرا در اقامه این کار، محبت نسبت به ائمه علیهم السلام‌ و بغض ظالمانی که به آنها ظلم کردند، در قلب ها دوچندان می‌شود و این حب و بغض اساس ایمان هستند. ظاهر این است که اقامه عزا مخصوص اهل بیت علیهم السلام است

 

صاحب جواهر نیز بعد از نقل روایت می فرماید:

 

وقد یستفاد منه استحباب ذلک إذا کان المندوب ذا صفات تستحق النشر لیقتدى بها

 

از این روایت استحباب نوحه خوانی استفاده می‌شود در صورتی که میت دارای صفات پسندیده‌ای باشد که مستحق نشر باشد تا دیگران به او اقتدا کند

 

جواهر الکلام.ج4 ص366.ط دار احیاء التراث العربی

 

علامه امینی نیز تحلیل زیبایی در ذیل این روایت دارد:

 

وفی تعیینه علیه السلام ظرف الندبة من الزمان والمکان لأنهما المجتمع الوحید لزرافات المسلمین من أدنى البلاد وأقاصیها من کل فج عمیق ، ولیس لهم مجتمع یضاهیه فی الکثرة ، دلالة واضحة على أن الغایة من ذلک إسماع الملأ الدینی مآثر الفقید " فقید بیت الوحی " ومزایاه ، حتى تنعطف علیه القلوب ، وتحن إلیه الأفئدة ، ویکونوا على أمم من أمره ، وبمقربة من اعتناق مذهبه ، فیحدوهم ذلک بتکرار الندبة فی کل سنة إلى الالتحاق به ، والبخوع لحقه ، والقول بإمامته ، والتحلی بمکارم أخلاقه ، والأخذ بتعالمیه المنجیة ، وعلى هذا الأساس الدینی القویم أسست المآتم والمواکب الحسینیة ، لیس إلا

 

از این که امام باقر علیه السلام برای عزاداری شان زمان و مکان  معین کردند به این دلیل است که در آن زمان و مکان مسلمانان از دورترین و نزدیک ترین نقاط عالم از هر قوم و قبیله‌ی گرد هم می‌آیند و هیچ اجتماع بزرگ مردمی از نظر تعداد با آن برابری نمی‌کند. این مسأله دلالت روشنی دارد بر اینکه هدف از این کار، ابلاغ و رساندن آثار (سخنان، فضائل و جایگاه) آن امامی است که از بیت وحی  از دنیا رفته و بر شمردن ویژگیهای اوست، تا قلب ها متوجه ایشان شوند و دلها به سوی شان متمایل شوند،‌ و همانند امت های که از آن بزرگوار تبعیت می‌کنند، این افراد نیز تبعیت کنند و مذهب آن امام را در ‌آغوش کشند.‌ پس آنها را با تکرار این عزاداری ها در هر سال دعوت کنند تا به ایشان ملحق شوند، و به حق ایشان (امامت الهی) اعتراف کنند و امامتش را بپذیرند، و به ارزش های اخلاق ایشان آراسته شوند و به تعالیم نجات بخش ایشان عمل کنند و تنها بر این اساس با ارزش دینی، عزاداری ها و دسته جات عزاداری حسینی تأسیس شده است

الغدیر.ج2 ص21.ط دارالکتب الاسلامیة

 

نتیجه این که هدف امام باقر علیه السلام از وصیت شان به اقامه عزاداری ده ساله در منی ، معرفی اهل بیت علیهم السلام و نشر معارف آنها، و توجه مردم عالم به اهل بیت پیامبر علیهم السلام و هدایت وراهنمایی ایشان می‌باشد